Khoá học đại trà trực tuyến mở (Massive Open Online Course – MOOC) được tiên phong bởi những GS trường ĐH Stanford, và như tên gọi của nó, đây là một khoá học trực tuyến (online) nhắm đến số lượng lớn người tham gia trên phạm vi rộng lớn (massive), được truy cập FREE qua mạng internet (tính mở – open). Do đây là khoá học trực tuyến, mỗi khoá học có thể thu hút được hàng chục thậm chí là đến hàng trăm nghìn người tham dự sự kiện này trên toàn thế giới. Hầu hết những khoá học MOOC là phi tín chỉ (non-credit) và học viên sau khi đã hoàn thành được khoá học có thể được cấp chứng nhận.
Mỗi khoá học MOOC không chỉ bao gồm tài liệu, hướng dẫn và những video bài giảng chất lượng cao cũng như chuyên nghiệp (do nhiều GS của các trường ĐH danh tiếng tham gia) mà nó còn đan xen những bài tập hoặc bài kiểm tra giúp tăng cường việc hiểu và nhớ bài. Ngoài ra thì tính mở của khoá học thế này cũng sẽ thể hiện ở khả năng tương tác và gắn kết giữa người dùng – các học viên, giảng viên, trợ giảng thông qua hình thức diễn đàn trao đổi từ đó tạo nên cộng đồng người dùng.
MOOC chính là một hình thức phát triển từ loại hình đào tạo đại học từ xa. Sự phát triển thần tốc của MOOC trong những năm trở lại đây đã khiến cho việc học trở nên dễ dàng hơn với mọi người, ở mọi nơi và hoàn toàn miễn phí.
Những bài thi trong MOOC
Có ba dạng hoạt động thường sẽ được tiến hành trực tuyến ở trong MOOC: (1) trình bày thông tin ở dạng bài giảng hoặc video; (2) tương tác để có thể khai thác thông tin, ví dụ qua những diễn đàn trao đổi, và (3) những bài thi, đánh giá qua những bài kiểm tra hay các câu hỏi. Các bài kiểm tra có lẽ sẽ là hoạt động khó có thể tiến hành trên trực tuyến nhất và dạng kì thi trực tuyến sẽ tương đối khác biệt so với một kì thi truyền thống vì ở đó giám thị có thể tiếp xúc trực tiếp với bài thi và sinh viên. Thực tế với những kì thi trực tuyến, vấn đề gian lận và việc giám sát thi thi cử đã được quan tâm đặc biệt hơn.
Hai phương pháp thông dụng nhất của những kỳ thi MOOC đó là: (1) phương pháp thi trắc nghiệm và bài thi sẽ được chấm ngay bằng máy tính, và (2) phương pháp viết luận bình duyệt (peer-reviewed written assignments). Ngoài ra phương pháp đó là cho máy tính chấm điểm những bài tập/ bài luận cũng đang được xây dựng.
Phương pháp bình duyệt (peer review) sẽ được tiến hành dựa trên một mẫu những câu trả lời hướng dẫn người cho điểm với mỗi câu trả lời khác nhau thì sẽ cho bao nhiêu điểm. Mẫu hướng dẫn này không quá phức tạp bằng mẫu dành cho những trợ giảng, nhưng cách này sẽ giúp cho học viên học được nhiều hơn từ việc chấm bài của học viên khác.
Để phục vụ việc giám sát, những kỳ thi có thể diễn ra ở những trung tâm thi theo từng vùng (điều này có thể hạn chế được số lượng học viên theo học), hay học viên có thể làm bài thi tại nhà hay văn phòng làm việc nhưng phải có sử dụng webcam hay bị giám sát việc nhấp chuột hoặc gõ bàn phím.
Hình thành và phát triển
MOOC được bắt nguồn từ năm 2008 trong trào lưu tài nguyên giáo dục mở (open educational resources – OER). Nhiều khoá học ban đầu sẽ dựa trên thuyết gắn kết nhấn mạnh rằng việc học cùng với kiến thức sẽ được hình thành từ một mạng lưới các liên kết. Thời kỳ đó nội dung khoá học được cung cấp theo dạng luồng tin RSS, và học viên có thể tham gia bằng những công cụ như luồng trao đổi trên Moodle, những bài viết trên blog, hoặc gặp mặt trực tuyến.
Không bao lâu sau đã hình thành những khoá học MOOC khác dựa trên nền tảng các bài viết, các hệ thống quản lý học tập trên mạng và các cấu trúc kết hợp hệ thống quản lý học tập trên mạng theo nhiều nguồn tài nguyên mở khác trên mạng.
Các loại hình tương tự khóa học trực tuyến MOOC
Nhiều tổ chức khác như Học viện Khan, ALISON, P2PU (Peer-to-Peer University) và Udemy được xem là có mô hình cũng như nền tảng tương tự nền tảng MOOC, nhưng khác ở chỗ là chúng không hoạt động trong hệ thống trường ĐH, hay chủ yếu cung cấp những bài học riêng lẻ mà mỗi học viên có thể học tuỳ theo các tiến độ của riêng họ chứ không phải là có với một số lượng lớn học viên tuân theo một lịch trình học chung.
Ngoài edX và Coursera thì Udacity cũng là một tổ chức cung cấp những khoá học MOOC có nguồn tài chính dồi dào. Tuy nhiên Udacity khác với Coursera hay edX ở chỗ nó không có thời khoá biểu và học viên có thể bắt đầu một khoá học bất cứ lúc nào.
Lợi ích của MOOC
Hiện nay thì việc học trực tuyến đã trở thành một phương thức chuẩn ở trong việc cung cấp những khoá học. Rất nhiều trường ĐH đã nhận thấy tầm quan trọng của việc học trực tuyến đối với các chiến lược cung cấp khoá học của mình. Những trường ĐH đó đều có các chiến lược về đào tạo trực tuyến để có thể mở rộng phạm vi những lớp học ra toàn thế giới. Nhiều trường như Yale có tham vọng sử dụng chính đào tạo trực tuyến để phát triển các cách giảng dạy mới tích hợp công nghệ để đưa vào những lớp học truyền thống.
Các lợi ích cụ thể của một khóa học online MOOC
- Vì là một hình thức học trực tuyến, nên có thể tổ chức các khóa học MOOC với bất kỳ một hệ thống nào được kết nối (ví dụ mạng Internet hay mạng LAN).
- Dựa trên nền tảng MOOC nào đó, thì người ta có thể tổ chức các lớp học bằng bất kỳ một ngôn ngữ nào (tất nhiên là phải lưu ý ngôn ngữ mà các đối tượng học viên mục tiêu sử dụng).
- Bất kỳ công cụ trực tuyến nào cũng sẽ có thể được dùng trong khóa học MOOC miễn là thích hợp với vùng miền của các học viên hay học viên đã từng sử dụng các công cụ đó.
- Vượt qua được ranh giới về địa lý và thời gian.
- Khóa học này có thể được tổ chức nhanh chóng.
- Nội dung khóa học có thể sẽ được chia sẻ, truyền tải đến tất cả mọi người tham gia.
- Việc học sẽ được diễn ra thoải mái hơn (bớt chính quy hơn).
- Học viên có thể tiếp thu được lượng kiến thức mới không theo dự tính từ việc các bạn tham gia chia sẻ, trao đổi các ghi chép về môn học.
- Người tham gia có thể kết nối với nhau giữa những môn học, nhiều lĩnh vực, các tổ chức và công ty.
Như vậy MOOC áp dụng một cách giảng dạy mới, nhiều tương tác và hoạt động hơn cho học viên, và mang lại nhiều lợi ích hơn cho các học viên. Học viên trao đổi với nhau và liên kết với nhiều người hơn ở trong cộng đồng mạng. Không những thế thì chính những giảng viên cũng có các ích lợi qua việc nhận được nhiều phản hồi hơn từ học viên.
Những thách thức với khóa học online MOOC
Bên cạnh những ích lợi nêu trên thì những khóa học cộng tác MOOC cũng tiềm tàng các thách thức:
- Dễ xảy ra lộn xộn về thông tin do học viên có thể tự tạo ra các nội dung của riêng họ (những bài viết, nhận xét vv.). Hàng nghìn lời bình luận và các câu hỏi trên một diễn đàn thảo luận cũng chính là thách thức đối với các giảng viên trong việc trả lời hay trao đổi với học viên.
- MOOC đòi hỏi người sử dụng phải có kiến thức về công nghệ, sử dụng được những công cụ trực tuyến, hay nói cách khác đó là phải có “kỹ năng mạng” – tham gia, tìm kiếm cũng như trao đổi thông tin trên mạng và tránh bị ngập bởi một lượng thông tin gần như là vô tận.
- Học viên phải đầu tư thật nhiều thời gian và nỗ lực, nhất là khi họ muốn học với một tốc độ cao.
- Học viên cần có một kỹ năng tự điều chỉnh, kiểm soát việc học của mình cũng như đó là phải đặt ra mục tiêu học tập cần đạt được.
Về công nghệ của khóa học online MOOC
Sản xuất và đưa những khóa học MOOC đến với số lượng lớn các học viên thực sự là một thách thức về công nghệ. Không như những khóa học truyền thống, MOOC cần có người quay và điều chỉnh video, người thiết kế dạy học (instructional design), chuyên gia CNTT cùng với chuyên gia về từng nền tảng ứng dụng (edX, Coursera vv.). Những nền tảng này đã được thiết kế để có thể phục vụ hàng trăm nghìn học viên ở mọi thời điểm trong suốt từng khóa học, do đó thì chúng có cùng những yêu cầu về kỹ thuật giống như những website chia sẻ nội dung lớn. Việc truyền tải những khóa học phải lưu ý đến việc truy cập không đồng bộ (không cùng thời điểm cũng như không cùng tiến độ) đến những bài giảng, những bài thi và những diễn đàn trao đổi. Do vậy những MOOC phải sử dụng những công nghệ tân tiến bao gồm cả điện toán đám mây (cloud computing).
Không giống hầu hết những tổ chức MOOC khác phát triển trên nền tảng của riêng họ (ví dụ Coursera đã phát triển phần mềm ứng dụng cho trang mạng đặc thù của riêng họ), edX cung cấp một nền tảng của họ ra công chúng để họ cùng nhau xây dựng một nền tảng MOOC với nguồn mở XBlock SDK. Cam kết đầu tư công nghệ vào trong giáo dục, tháng 9/2012 hãng công nghệ Google cũng đã ra mắt một nền tảng nguồn mở đó là Course Builder.
Lời kết
Mặc dù có ý kiến cho rằng trào lưu MOOC đã và đang bị thổi phồng thái quá, nhưng không thể nào phủ nhận được vai trò của MOOC ở trong giáo dục hiện đại. Những nhà cung cấp MOOC và những trường ĐH thậm chí đang tranh cãi về kế hoạch chuyển đổi những khóa học MOOC thành những khóa học đại học, tức là có thu phí và tín chỉ, có giám thị và thi cử, và thay thế những khóa học truyền thống thông thường.
Người học tại Việt Nam có thể tận dụng các lợi ích chung của những khóa học MOOC chất lượng cao như các sinh viên trên toàn thế giới. Rào cản lớn nhất có lẽ chính là ngôn ngữ – tiếng Anh. Tuy nhiên các sinh viên Việt Nam có thể sử dụng MOOC để tập luyện việc học trong môi trường tiếng Anh: làm quen với những bài giảng bằng tiếng Anh; nghe video; đọc hiểu các tài liệu những môn học bằng tiếng Anh… Điều này sẽ giúp ích cho việc học nói chung của sinh viên cũng như giúp ích những sinh viên đang học ở nước ngoài hay mong muốn đi du học ở nước ngoài.
